ՀՅԴ անդամ, ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցութեան պատգամաւոր Արթուր Խաչատրեանի ելոյթը Եւրանեսթի Արեւելեան գործընկերութեան խորհրդարանական վեհաժողւում.
Կցանկանայի իմ ելոյթը սկսել «շնորհակալութիւն» յայտնելով Ադրբեջանցի գործընկերոջը, ով ընդունեց, որ Ադրբեջանում Լեռնային Ղարաբաղ գոյութիւն չունի, քանի որ Լեռնային Ղարաբաղն Ադրբեջանից դուրս է, Լեռնային Ղարաբաղն անկախ պետութիւն է։
Այժմ թոյլ տուէք անցնել ելոյթիս։
Յարգելի գործընկերներ,
Այսօր մենք կը խօսենք խաղաղութեան, ազատութեան եւ արդարութեան մասին։ Որեւէ բանական մարդ չի կարող դէմ լինել խաղաղութեանը, արդարութեանը եւ ազատութեանը։ Աշխարհի բոլոր համակարտութիւնները, ներառեալ արեւելեան գործընկերութեան տարածաշրջանում պէտք է կարգաւորուեն այս սկզբունքների վրայ։ Որեւէ խաղաղութիւն առանց արդարութեան ընդամէնը հրադադար է։ Երկար թէ կարճ, միեւնոյն է՝ ընդամէնը հրադադար է։
Այսօր մենք մեծամասամբ խօսելու ենք մի հակամարտութեան մասին՝ Ուկրաինական պատերազմի։ Բայց մէկ այլ չկարգաւորուած հակամարտութիւն էլ կայ։ Հակամարտութիւն, որը սկսուեց Խորհրդային Միութեան առաջին օրերին, երբ բոլշեւիկները Լեռնային Ղարաբաղը կցեցին Ադրբեջանից։ Այդ օրուանից ի վեր Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը պայքարում էսեփական ճակատագիրը տնօրինելու իրաւունքի համար։ Սարսափելի պատերազմ սկսուեց 90-ականների սկզբին։ Երկրորդ պատերազմը ժայթքեց 2.5 տարի առաջ։ Չնայած Ադրբեջանի պնդումներին, հակամարտութիւնը կարգաւորուած չէ, հակամարտութիւնը դարձեալ տառապանք է պատճառում երեխաներին եւ տարէցներին, կանանց եւ տղամարդկանց։
Տարիներ առաջ միջազգային հանրութիւնն առաջարկեց հակամարտութեան կարգաւորման «հիմնարար սկզբունքները», որոնք հիմնուած էին Հելսինկիի 1975 թուականի եզրափակիչ ակտի սկզբունքների վրայ՝ ուժի կիրառումից հրաժարում, տարածքային ամբողջականութիւն եւ ժողովուրդների ազատ ինքնորոշման իրաւունք։ Ընդամէնը մէկ ամիս առաջ Եւրոպական Խորհրդարանը ընդհանուր արտաքին եւ անվտանգային քաղաքականութեան իրականացման մասին բանաձեւում բարձրաձայն եւ աներկբաեօրէն յայտարարեց, որ այս սկզբունքները պէտք է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան համապարփակ եւ արդար կարգաւորման հիմքը հանդիսանան։ Ի դէպ, թոյլ տուէք օգտագործել այս առիթը եւ եւս մէկ անգամ շնորհակալութիւն յայտնել այն եւրոպատգամաւորներին, ովքեր այդ բանաձեւին կողմ են քուէարկել։ Հիմա ես դիմում եմ արեւեօեան գործընկերութեան երկների մեր գործընկերներին։ Եթէ մենք մեր տարածաշրջանի հարաւ-արեւելքում իրօք խաղաղութիւն ենք ուզում, մենք պէտք է նախ արդարութիւն հաստատենք։ Արդարութիւնը կը հաստատուի, եթէ վերջնական կարգաւորումը հիմնուած լինի այն սկզբունքների վրայ, որ ես նշեցի։
Շնորհակալութիւն:
Մոլդովայ, 19-ը փետրուարի, 2023թ
