2020 թ. տխրահռչակ նոյեմբերին, Ազատութեան հրապարակում կայացող հանրահաւաքներից մէկի ժամանակ մէկը կամացուկ թեւս քաշեց։ Հետ նայեցի՝ մի անձնաւորութիւն էր, որի մասին քիչ յետոյ կասեմ։
Մինչ այդ.
– Ընկեր Վահէ, երէկ՝ Քարովաճառի յանձնման օրը, ի~նչ յուզիչ կադրեր էիր արել, Քարովաճառի՝ մեր կառուցած նոր թաղամասը, մեր «Սիդնեյի» շարքով տները, եկող մայիսին յանձնելու էինք բնակիչներին…
Ասաց եւ ձայնը դողաց, աչքերը լցուեցին եւ ձեռքը կամացուկ տարաւ թաց երեսին։
– Ընկեր Վահէ,- քիչ յետոյ շարունակեց նա,- յուսամ՝ Աղաւնոն կփրկուի, հոն ալ խոշոր ներդրում արինք, այդ գեղեցիկ գիւղը հոն ալ մենք կառուցած ենք, նպատակ ունէինք գիւղը գեղեցիկ աւանի վերածել, անունն ալ որոշած էինք՝ Արիաւան, 2009-ին մեր կողմից հիմնուած ԱՐԻ (ARI «Արցախ ռութս ինուեսթմենթ» (Artsakh Roots Investment) – Վ.Ս.) հիմնադրամի անունով, քանզի այդ հիմնադրամի նուիրատուների միջոցով կառուցած ենք այդ գեղեցիկ շէնքերը՝ Արցախի կառավարութեան հետ համատեղ։ Ընկեր Վահէ, այս տասը տարիներուն միայն Քարովաճառի եւ Քաշաթաղի շրջանների բնակֆոնդի եւ գիւղատնտեսութեան զարգացման վրայ 7 մլն դոլարի ներդրում արինք, ամբողջը ջուրը լցուեց… Յուսամ, յուսամ՝ Աղաւնոն կփրկէնք եւ մեր ուզած Արիաւանը կը դառնայ իրականութիւն…
Կրկին յուզմունք եւ ծանր մտորումներ…
Այդ անձնաւորութիւնը ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ Բենիամին Պչաքճեանն էր, մի հզօր անձնաւորութիւն, ով Դաշնակցութեան Բիւրոյի կողմից լիազօրուած էր սփիւռքահայ մի շարք նուիրեալների մասնակցութեամբ հիմնելու ԱՐԻ հիմնադրամը եւ իրականացնելու խոշորածաւալ ծրագրեր Արցախի ազատագրուած շրջաններում։
Գիտեմ՝ շատերը չգիտէն, թէ ինչու՞ է Աղաւնոն կոչւում նաեւ երկրորդ անուամբ՝ Արիաւան, եւ ի՞նչ է նշանակում այն։ Գիտեմ՝ շատերը չէն ճանաչում Բենիամին Պչաքճեանին կամ սիրելի ընկեր Բենջոյին՝ այդ Մեծ հային, գիտեմ՝ Դաշնակցութիւնը նաեւ այդ պատճառով է բեռ եղել եւ կայ Արցախ-հայրենիքը բեռ համարող լեւոնիզմ-նիկոլիզմի համար, բայց… այս տողերը հարկ համարեցի ի պահ տալ պատմութեանը։
Ես չգիտեմ կամ, աւելի ճիշտ, գիտեմ, թէ այս պահին ինչ են զգում ընկեր Բենջոն ու ԱՐԻ հիմնադրամի այն հարիւրաւոր նուիրեալները, ովքեր լսեցին Աղաւնոյի դաւաճանական յանձնման եւ իրենց իսկ որոշ հայրենակիցների ձեռամբ գիւղը թալանելու ու աւերելու մղումների մասին։
Գիտեմ, թէ ի՞նչ են զգում այդ խոնարհ հերոսները, որոնք շէնացրին Աղաւնոն, որոնց սրտի երազանքն էր գիւղը վերածել աւանի եւ անուանակոչել Արիաւան, որոնց մեծագոյն իղձն էր հաեօց արիական շունչը յարատեւ դարձնել Արիաւանում…
Ընկեր Բենջոյ, վարձքդ կատար, ներիր, որ «Բարի գալուստ Արիաւան»՝ քեզ համար սրբազան ցուցանակն օրեր անց պիտի փոխարինուի քոչուոր ցեղերի անուանակոչած Զաբուղով, ներիր, որ դաւաճանների խունտային չկարողացանք վռնդել ու փրկել Աղաւնոն՝ քո երազանքի Արիաւանը…
Վահէ Սարգսեան
