2025թ․ յունիսի 21-22-ը Ստամբուլում գումարուած՝ Իսլամական համագործակցութեան կազմակերպութեան արտաքին գործերի նախարարական խորհրդի հերթական նիստի արդիւնքում ընդունուել է յայտարարութիւն, որի, ինչպէս նաեւ առանձին բանաձեւերում՝ Հայաստանին եւ տարածաշրջանին վերաբերող հատուածները ապակողմնորոշող են, անընդունելի եւ խիստ մտահոգիչ։
Մասնաւորապէս, ամբողջութեամբ նենգափոխուած են ներկայացւում ինչպէս տարածաշրջանում տեղի ունեցած պատմաքաղաքական դէպքերն ու իրադարձութիւնները, այնպէս էլ հընթացս գործընթացները։ Այսպէս կոչուած «Արեւմտեան Ադրբեջանի» կամ «ներկայիս Հայաստանի» նման ձեւակերպումների կողքին տեղ են գտել պաշտօնական Բաքուի պետական քարոզչամեքենային բնորոշ այնպիսի կեղծ պահանջներ, որոնք վերաբերում են այսպէս կոչուած «բռնի եւ սիստեմատիկ տեղահանուած» ադրբեջանցիների վերադարձի իրաւունքի իրացմանը, իսլամական մշակութային ժառանգութեան ոչնչացմանը եւ այլնին։ Հայաստանը քննադատւում է «Արեւմտեան Ադրբեջանի» համայնքը ներկայացնող կազմակերպութիւնների հետ երկխօսութեան չգնալու համար։ Աւելին, Հայաստանին է ներկայացւում հանուն խաղաղութեան պայմանագրի ստորագրման՝ ադրբեջանական անօրինական եւ մտացածին պահանջները բաւարարելու պահանջ։
Հայ դատի կենտրոնական խորհուրդը խստօրէն դատապարտում է Իսլամական համագործակցութեան կազմակերպութեան արտաքին գործերի նախարարական խորհդրի Ստամբուլի յայտարարութիւնն ու առանձին բանաձեւերը, որոնք նպատակ են հետապնդում միակողմանի հանգամանքներով ներկայացնելու ղարաբաղայ-ադրբեջանական հակամարտութիւնը եւ նենգափոխելու ղարաբաղեան հիմնախնդրի էութիւնը։ Անհրաժեշտ է արձանագրել, որ Ղարաբաղեան հակամարտութեան ծագումը պայմանայ¬վոր¬ված էր ինքնորոշման իրաւունքի իրացմանը հակադրուած ադրբեջանական ագրեսիայով։
Ցաւօք սրտի, ամբողջ իսլամական աշխարհի անունից արտայայտուող այս կազմակերպութիւնը հերթական անգամ տրւում է ադրբեջանական մտացածին պահանջներին եւ ստեղծում վտանգաւոր մի իրավիճակ, որը կարող է սպառնալ ինչպէս Հարաւային Կովկասի, այնպէս էլ հարեւան տարածաշրջաններում քրիստոնեայ եւ իսլամ բնակչութեան խաղաղ համակեցութեանը։ Ադրբեջանի կողմից խոշոր այս կազմակերպութեան օգտագործումը միջկրօնական հակասութիւններ բորբոքելու նպատակով պէտք է մերժուի իսլամ երկրների կողմից։
Նաեւ խիստ տարօրինակ է, որ Իսլամական համագործակցութեան կազմակերպութեան արտաքին գործերի նախարարական խորհուրդը, դատապարտելով Մերձաւոր Արեւելքում իսրայէլական յանցագործ քաղաքականութիւնը, միաժամանակ չի անդրադարձել տարածաշրջանում Իսրայելի առանցքային ռազմավարական դաշնակից Ադրբեջանի գործողութիւններին, որոնք հակասում են հէնց այդ կազմակերպութեան նպատակներին ու առանցքային անդամների քաղաքական դիրքորոշումներին։
Քաղաքական երեսպաշտութեան եւ միակողմանիութեան ցցուն դրսեւորում է՝ կրկնելով ադրբեջանական շինծու պահանջները, միաժամանակ մոռանալ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի Հանրապետութեան տարածքների օկուպացիայի, ցեղասպանական քաղաքականութեամբ՝ Լեռնային Ղարաբաղի էթնիկ զտման փաստի, արցախահայութեան վերադարձի իրաւունքի իրացման ու ռազմագերիների ազատ արձակման անհրաժեշտութեան, Արցախի հայկական պատմամշակութային ժառանգութեան պահպանման եւ տարածաշրջանում Ադրբեջանի կողմից խաղաղութեան խաթարմանը միտուած այլ գործողութիւնների մասին։
Հայկական սփիւռքի մի ուրոյն հատուած՝ ապրելով Մերձաւոր Արեւելքի տարբեր երկրներում, իր փորձով գիտի քրիստոնեայ եւ իսլամ ժողովուրդների խաղաղ համակեցութեան հնարաւորութիւնը։ Ուստի վճռականօրէն մերժելի է միջկրօնական ատելութիւն հրահրելուն ուղղուած ադրբեջանական քաղաքականութիւնը եւ դրանց տուրք տալու միջազգային փորձերը։
Համաշխարհային իրադարձութիւնների այնպիսի ժամանակահատուածում, երբ միջազգային իրաւունքը ոտնակոխ է լինում մեծ ու փոքր ուժերի կողմից, ՄԱԿ-ի Կանոնադրութեան եւ միջազգային իրաւունքի սկզբունքներին, եւ «խաղաղութեան, գթասրտութեան, հանդուրժողականութեան, հաւասարութեան, արդարութեան եւ մարդկային արժանապատուութեան բարձր իսլամական արժէքներին» հաւատարմութիւն դաւանող Իսլամական համագործակցութեան կազմակերպութիւնից ակնկալում ենք այդ սկզբունքներին համահունչ դիրքորոշում։
ՀՅԴ Բիւրոյի Հայ դատի կենտրոնական խորհուրդ
23 յունիս, 2025թ․
